با تشدید رکود اقتصادی و کاهش قیمت جهانی کالاها از تابستان امسال به این سو، آثار این کاهش قیمت به تدریج در بازار های کشورمان نمایان شده است. برخی بازار های کشورمان که ارتباط بیشتری با بازار های جهانی داند (نظیر آهن آلات) این کاهش قیمت بیشتر مشاهده می شود و برخی از بازار ها که ارتباط تجاری کمتری با خارج دارند (مانند لبنیات)، کمتر تحت تاثیر رکود بازار جهانی قرار گرفته اند.
بازار لوازم خانگی :
از جولای 2008(مرداد87) که بورس های جهانی سهام و نفت به شدت سقوط کرد ، به دلیل کاهش تقاضا، فروش لوازم خانگی در جهان شدیداً کم شد ه و برخی شرکت ها ی مشهور کره ای، اروپایی، آمریکایی و حتی چینی برای پیشگیری از ورشکستگی، محصولات خود را حراج کرده اند که این مساله باعث شده امروز برخی لوازم خانگی را بتوان تا60 در صد کمتراز قیمت تابستان در بازار های جهانی خریداری کرد. در بازار لوازم خانگی ایران هر چند برخی کالا ها نظیر تلویزیون های ال سی دی یا لوازم خانگی کوچک تا 20درصد کاهش قیمت داشته اند، اما شرکت های وارد کننده در مقابل کاهش قیمت مقاومت می کنند و طمع کارانه می خواهند بخش بیشتر حاشیه سود ایجاد شده را به جیب خود وارد کنند. با این حال با توجه به در پیش بودن شب عید، پیش بینی می شود وارد کنندگان بزرگ لوازم خانگی و صوتی تصویری، قیمت محصولات خود را به بهانه فروش های ویژه یا تخفیف های ویژه باز هم کاهش دهند.
بازار خودرو:
بازار جهانی خودرو بیش از دیگر بازارها از بحران اقتصادی موجود اثر پذیرفته و دست خوش کاهش قیمت شده است. هر چند در اروپا و آمریکا دولت ها به شدت تلاش می کنند با کاهش بهره بانکی و اعطای تشویق ها، مردم را به خرید خودروی نو تشویق کنند اما شواهد موجود نشان می دهد بحران اقتصادی جهانی در آینده نزدیک فروکش نخواهد کرد و بازارهایی نظیر خودرو همچنان در رکود باقی خواهند ماند.
در بازار خودروی ایران از یک سو بازار خودروهای وارداتی با رکود و کاهش جزیی قیمت روبه رو شده اند و از سوی دیگر شرکت های خودرو سازی داخلی اعلام کرده اند به دلیل بالا بودن هزینه های تولید، نمی توانند قیمت محصولات خود را کاهش دهند. در این شرایط پیش بینی می شود قیمت خودروهای وارداتی در ایران همچنان به روند نزولی خود ادامه دهند و حداقل 20درصد دیگر ارزان تر شوند اما قیمت خودرو های داخلی کاهش جزئی و محدودی داشته باشند. با توجه به بالا بودن هزینه های تولید در ایران، انتظار می رود خودرو سازان داخلی بجای کاهش شدید قیمت، در رقابت با وارد کنندگان خودرو از مزیت خود یعنی شبکه نسبتاً گسترده خدمات پس از فروش استفاده کنند و ارایه خدمات در نمایندگی های خود را بهبود ببخشند.
بازار رایانه و تلفن همراه :
بازار جهانی رایانه و تلفن همراه به دلیل پیشرفت دایمی فناوری، حتی پیش از رکود جهانی اخیر همواره شاهد کاهش قیمت بود اما از تابستان 2008 این کاهش قیمت تحت تاثیر بحران اقتصاد جهان تشدید هم شده است. در بازار ایران سردرگمی سیاست دولت درباره حمایت از صنایع داخلی در سال های گذشته باعث افت و خیز های شدید در تعرفه های وارداتی به خصوص گوشی موبایل شده است. در حال حاضر، بالا بودن نسبی تعرفه های وارداتی، بازار محصولات فناوری اطلاعات را به سمت رونق قاچاق سوق داده و باعث شده در این بازار، بیشتر قاچاقچیان فعال باشند تا شرکت های فناور و مشتری مدار. در مورد خاص رایانه، با وجود کاهش نسبتاًشدید قیمت ها از تابستان به این سو، فعالان بازار در انتظار کاهش بیشترقیمت ها هستند و پیش بینی میکنند تا ماه های آینده قیمت یک لپ تاپ متعارف حتی به کمتر از 500هزار تومان نیز برسد.
بازار مواد غذایی:
قیمت مواد غذایی در بهار 1387به شکلی ناگهانی و غیر منتظره اوج گرفت و حتی شایع شد به دلیل کاهش سطح ذخایر جهانی برنج و گندم، صادر کنندگان بزرگ این کالاها در شرق آسیا و آمریکای جنوبی، صادرات غلات را ممنوع کرده اند .
نکته شگفت انگیز این که در تابستان 87 و همزمان با کاهش جهانی قیمت ها، قیمت مواد غذایی نیز سقوط کرد و این سقوط بجز در مورد لبنیات در دسامبر (دی ماه 87)متوقف شد و از دی ماه شاهد افزایش مجدد قیمت ها در بازار جهانی مواد غذایی هستیم هر چند سطح قیمت ها در بازارهای جهانی هنوز با بهار و تابستان 87 فاصله بسیاری دارد.
دربازار مواد غذایی ایران از آنجا که بازار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران درونگرا است، این بازار کمتر از رکود جهانی تاثیر پذیرفته است و بجز در مورد روغن نباتی و کمی هم غلات (که تا حدود زیادی وارداتی هستند)، کاهش قیمت خاصی در بازار مواد غذایی کشورمان شاهد نبوده ایم .
از سوی دیگر عقب افتاده بودن فناوری تولید در بخش کشاورزی ایران، این تهدید را ایجاد کرده که قیمت اغلب محصولات کشاورزی و دامی در جهان از ایران ارزان تر تمام می شود از گوشت و غلات گرفته تا لبنیات و حتی میوه ها، همین مساله باعث شده در شرایطی که قیمت لبنیات در بازار های جهانی در سقوطی آزاد به یک سوم قیمت سال پیش رسیده،در ایران شاهد افزایش مداوم قیمت شیر و دیگر فرآورده های لبنی هستیم .
بازار آهن و فلزات :
علاوه بر خودرو، بازار آهن آلات نیزشدیداً تحت تاثیر رکود جهانی واقع شده و شاهد افت شدید این کالا در بازارهای جهانی هستیم . از سوی دیگر به دلیل برونگرا بودن بازار آهن آلات در ایران و ارتباط نزدیک آن با بازار های جهانی، قیمت آهن آلات از سال گذشته تا کنون نصف شده و پیش بینی می شود با ادامه بحران اقتصادی جهانی و در نتیجه آن رکود تولید و کاهش تقاضا، قیمت آهن آلات در بازار جهانی و به تبع آن بازار ایران باز هم کاهش یابد.
نتیجه گیری و پیشنهاد:
وزارت بازرگانی کشورمان در هفته های اخیر با هدف کاهش قیمت کالاها در بازار ایران، از واردکنندگان و فروشندگان داخلی خواسته است با توجه به کاهش قیمت کالاها در سطح جهانی، قیمت های خود را در بازار ایران کاهش دهند. در این باره گفتنی است اولا وزارت بازرگانی طبق قانون سیاست های کلی اصل 44 نمیتواند بخش خصوصی ایران را به کاهش قیمت الزام کند یا تحت فشار قرار دهد. ثانیا در اقتصاد، "ثبات و پیش بینی پذیری"، خیلی مهمتر و ضروری تر از کاهش قیمت ها است چرا که در صورت ثبات اقتصادی است که تولید و اشتغال پایدار رونق میگیرد. درست است که هماکنون بخاطر کاهش قیمت جهانی کالاها "حاشیه سود" واردکنندگان ایرانی شدیدا افزایش یافته، اما دولت محترم بهتر است بجای الزام و تهدید تجار و واردکنندگان، تعرفههای وارداتی را افزایش دهد تا این حاشیه سود به سمت خزانه عمومی کشور هدایت شود.
درنهایت اینکه چنانچه قانون سیاستهای کلی اصل 44 به درستی اجرا شده بود، انحصار موجود در بازار از بین میرفت و درنتیجهی رقابت شرکتها، هم بازار شفاف میشد و هم با افزایش عرضه، قیمتها تاحد برطرف شدن حاشیه سود کاهش مییافت و نیازی هم به دستور وزارت بازرگانی به بخش خصوصی برای کاهش قیمتها یا برخورد تنشزای فعلی با به اصطلاح متخلفان و گران فروشان نبود.
منبع:الف
